Dyskopatia to schorzenie kręgosłupa spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi krążków międzykręgowych, potocznie nazywanych dyskami. Dotyczyć może jednego lub kilku krążków. Najczęściej lokalizuje się odcinku lędźwiowym, ponieważ to właśnie on narażony jest na największe przeciążenia. Dyskopatia lędźwiowa jest jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych dotyczących kręgosłupa, a zarazem jednym z najpowszechniejszych schorzeń cywilizacyjnych. Mimo że stanowi zmianę zwyrodnieniową, coraz częściej dotyczy osób młodych, nawet przed 30 rokiem życia.
Na czym polega dyskopatia lędźwiowa?
Krążki międzykręgowe pełnią ważną funkcję amortyzacyjną. Zabezpieczają kręgi przed wzajemnym ocieraniem się od siebie, chronią kręgosłup przed wstrząsami, do których dochodzi w czasie ruchu. Dyski składają się z jądra miażdżystego i otaczającego je pierścienia włóknistego. W procesach zwyrodnieniowych struktury te ulegają odwodnieniu, przez co krążek staje się cieńszy, traci elastyczność i nie może właściwie pełnić swojej funkcji. Często osłabiony pierścień włóknisty pęka, na skutek czego jądro może wysunąć się spomiędzy kręgów, tworząc tzw. przepuklinę jądra miażdżystego. Zjawisko to potocznie określa się mianem wypadnięcia dysku. Taki stan naraża jądro miażdżyste na niedotlenienie i niedożywienie. Powoduje także drażnienie korzeni nerwowych, a nawet rdzenia kręgowego. Może wiązać się z to szeregiem dolegliwości i niebezpiecznych powikłań.
Jakie są przyczyny dyskopatii lędźwiowej?
Do dyskopatii lędźwiowej dochodzi niekiedy na skutek urazu, np. wypadku komunikacyjnego albo podczas aktywności sportowej. Najczęściej jednak jest ona skutkiem długotrwałego procesu zwyrodnieniowego, którego początek może mieć miejsce już w dzieciństwie. Wczesne zmiany degeneracyjne często spowodowane są przez:
- siedzący tryb życia,
- zbyt forsowną aktywność fizyczną (np. związaną z dźwiganiem ciężarów),
- otyłość,
- nieleczone wady postawy,
- źle dobrane obuwie.
U osób w zaawansowanym wieku dyskopatia lędźwiowa bywa wynikiem naturalnych procesów starzenia się organizmu.
Objawy i skutki dyskopatii lędźwiowej
W związku z faktem, że przy dyskopatii dochodzi do ucisku na nerwy, jej objawem jest zwykle silny ból w dole pleców, który może promieniować w stronę pośladka, a nawet objąć kończynę dolną. Ból może mieć różny stopień nasilenia i zmieniać się w zależności od rodzaju aktywności czy pozycji ciała. Niekiedy – np. przy nagłym powstaniu przepukliny na skutek urazu – jest tak silny, że powoduje silny skurcz mięśni przykręgosłupowych i wręcz uniemożliwia poruszanie się.
Dyskopatia lędźwiowa może wiązać się także z rozmaitymi objawami neurologicznymi, do których należą drętwienie, zaburzenia czucia czy niedowłady w obrębie kończyn dolnych, nietrzymanie moczu lub stolca. Silny ucisk na korzenie rdzeniowe może prowadzić nawet do uszkodzenia nerwów, a tym samym – trwałego kalectwa. Reasumując, dyskopatia lędźwiowa może znacznie utrudniać funkcjonowanie, a nieleczona ma poważne konsekwencje zdrowotne.
Metody leczenia dyskopatii lędźwiowej
Dyskopatię lędźwiową można leczyć metodami zachowawczymi lub chirurgicznymi. Operacje kręgosłupa są poważnymi zabiegami wymagającymi długotrwałej rehabilitacji, w związku z czym – o ile pacjent nie ma objawów neurologicznych, a metody zachowawcze przynoszą pożądane rezultaty – traktuje się je jako ostateczność. Leczenie dyskopatii lędźwiowej opiera się więc głównie na znoszącej dolegliwości farmakoterapii oraz na fizjoterapii.
Metody fizjoterapii dobiera się w zależności od różnych czynników, m.in. odczuwanych przez chorego dolegliwości i ogólnego stanu jego zdrowia. W przypadku zaostrzenia choroby pacjent potrzebuje przede wszystkim zabiegów z zakresu fizykoterapii (takich, jak laseroterapia, elektroterapia, sollux), znoszących ból i stan zapalny. Pomocne są także ćwiczenia fizyczne służące rozluźnieniu mięśni oraz wprowadzenie do codziennej rutyny nawyków służących odciążeniu dysku.
Po opanowaniu stanu ostrego fizjoterapeuta może zaproponować terapię manualną, np. masaż tkanek głębokich. Pozwala ona na zmniejszenie napięcia mięśniowego, niweluje dolegliwości bólowe, przywraca ruchomość w danym segmencie kręgosłupa. Niezwykle istotne jest także dobranie odpowiedniego do potrzeb i możliwości pacjenta zestawu ćwiczeń, które początkowo wykonuje się pod okiem fizjoterapeuty, a po odpowiednim instruktażu – w domu. Ćwiczenia te służą wzmocnieniu i stabilizacji tkanki mięśniowej w obszarze dyskopatii.
Zmian zwyrodnieniowych w dyskopatii lędźwiowej nie da się cofnąć metodami fizjoterapii, jednak można je zahamować, a przede wszystkim znacząco podnieść komfort życia pacjenta.